آشنایی با اصطلاحات جوشکاری: راهنمایی برای همه، از مبتدیان تا حرفه‌ای‌ها

دنیای جوشکاری پر از اصطلاحات و مفاهیمی است که دانستن آن‌ها برای هر کسی که در این صنعت فعالیت می‌کند، چه تازه‌کار باشد و چه حرفه‌ای، مفید خواهد بود. حتی جوشکاران باتجربه گاهی با اصطلاحات جدید یا تعاریف دقیق‌تر مواجه می‌شوند که می‌تواند به بهبود کار آن‌ها کمک کند. در این مقاله، نگاهی داریم به رایج‌ترین واژه‌های جوشکاری و توضیحاتی که درک آن‌ها را برای همه آسان‌تر می‌کند.

اصطلاحات اساسی در جوشکاری

۱. جریان متناوب (AC) و جریان مستقیم (DC)

• AC (Alternating Current): جریانی که جهت آن به‌طور متناوب تغییر می‌کند. معمولاً در جوشکاری آلومینیوم کاربرد دارد.
• DC (Direct Current): جریانی که در یک جهت ثابت حرکت می‌کند. این نوع جریان معمولاً برای جوشکاری فولاد و فولاد ضدزنگ استفاده می‌شود.

۲. چرخه کاری (Duty Cycle)

مدت‌زمانی که دستگاه جوش می‌تواند در یک دوره ۱۰ دقیقه‌ای کار کند بدون اینکه بیش از حد داغ شود. برای مثال، یک دستگاه با چرخه کاری ۶۰٪ می‌تواند ۶ دقیقه کار کند و سپس نیاز به ۴ دقیقه استراحت دارد.

۳. قوس الکتریکی (Arc)

تخلیه الکتریکی بین الکترود و قطعه کار که گرمای لازم برای ذوب فلز را تولید می‌کند.

۴. الکترود (Electrode)

میله یا سیمی که جریان برق را به قطعه کار منتقل می‌کند. الکترودها به دو نوع تقسیم می‌شوند:

• مصرف‌شدنی: مانند جوشکاری MIG که در آن سیم‌جوش ذوب شده و بخشی از جوش را تشکیل می‌دهد.
• غیرمصرف‌شدنی: مانند جوشکاری TIG که از الکترود تنگستن استفاده می‌شود.

۵. گاز محافظ (Shielding Gas)

گازی که ناحیه جوش را از آلودگی‌های جوی محافظت می‌کند. برای مثال، در جوشکاری MIG اغلب از آرگون، دی‌اکسید کربن یا ترکیبی از این دو استفاده می‌شود.

۶. حوضچه مذاب (Weld Pool)

فلز مذابی که در اثر حرارت قوس الکتریکی ایجاد شده و پس از سرد شدن، اتصال جوش را تشکیل می‌دهد.

۷. نفوذ جوش (Penetration)

میزان عمقی که جوش در فلز پایه نفوذ می‌کند. نفوذ مناسب برای استحکام جوش بسیار مهم است.

۸. سرباره (Slag)

لایه‌ای از ناخالصی‌ها که در جوشکاری با الکترود روکش‌دار (SMAW) و برخی فرآیندهای دیگر تشکیل شده و باید پس از جوشکاری حذف شود.

۹. پاشش (Spatter)

ذرات کوچک فلز مذاب که در حین جوشکاری به اطراف پاشیده شده و می‌توانند به سطح قطعه کار بچسبند.

۱۰. ترک جوش (Weld Crack)

شکاف‌هایی که در داخل یا سطح جوش ایجاد می‌شوند و می‌توانند استحکام اتصال را کاهش دهند. ترک‌ها به دلایل مختلفی مانند انقباض شدید، آلودگی فلز پایه یا حرارت‌دهی نامناسب رخ می‌دهند.

اصطلاحات پیشرفته‌تر در جوشکاری

۱۱. پیش‌گرم (Preheat) و پس‌گرم (Postheat)

• پیش‌گرم: گرم کردن فلز پایه قبل از جوشکاری برای کاهش تنش‌های حرارتی و جلوگیری از ترک‌خوردگی.
• پس‌گرم: گرم نگه داشتن جوش پس از تکمیل برای کاهش خطر ترک‌های ناشی از انجماد سریع.

۱۲. تناسب ریشه جوش (Root Gap)

فاصله بین قطعاتی که باید جوش داده شوند. این فاصله بر کیفیت و نفوذ جوش تأثیر می‌گذارد.

۱۳. زاویه مشعل (Torch Angle)

زاویه‌ای که مشعل یا الکترود نسبت به قطعه کار نگه داشته می‌شود. زاویه صحیح تأثیر زیادی بر نفوذ و کیفیت جوش دارد.

۱۴. جوش سربالا (Vertical Welding) و سقفی (Overhead Welding)

• جوش سربالا: زمانی که جوشکاری روی یک سطح عمودی انجام می‌شود.
• جوش سقفی: زمانی که جوشکاری در بالای سر اپراتور انجام شده و نیازمند مهارت بالایی است.

۱۵. مهره جوش (Weld Bead)

رد جوشی که پس از عبور قوس الکتریکی از روی فلز باقی می‌ماند. یک مهره جوش خوب باید یکنواخت، بدون تخلخل و با نفوذ مناسب باشد.

جمع‌بندی

آشنایی با اصطلاحات جوشکاری نه تنها برای مبتدیان، بلکه برای جوشکاران حرفه‌ای نیز ضروری است. درک دقیق این مفاهیم به بهبود کیفیت جوش، افزایش ایمنی و افزایش بهره‌وری در کارگاه‌های جوشکاری کمک می‌کند. امیدواریم این راهنما به شما در درک بهتر فرآیندهای جوشکاری کمک کرده باشد!

حال که با اصطلاحات مهم جوشکاری آشنا شدید توصیه میکنم به باقی مقالات نیز سر بزنید.

درمورد هرکدام از این اصطلاحات به صورت دقیق تر در کلیه مقالات توضیح داده ایم و میتونید با چک کردن اونها به یک کتابچه راهنمای کامل برای جوشکاری برسید!